10 września 2020 to Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom, którego motywem przewodnim jest „wspólna praca na rzecz zapobiegania samobójstwom”. Takie inicjatywy powstają aby edukować oraz przypominać, że obok specjalistycznych zespołów i organizacji, każdy z nas, z poziomu jednostki może wiele zrobić aby pomóc drugiemu człowiekowi.

W #13 odcinku podcastu Therapy is OK rozmawiam z dr n. med. Anną Baran, psychiatrą, suicydologiem w Szwecji, Członkiem Zespołu Roboczego ds. Prewencji Samobójstw i Depresji przy Radzie Zdrowia Publicznego Ministerstwa Zdrowia w Polsce, na temat zjawiska samobójstwa w tych dwóch krajach.

  • Stopniowo dojdziemy w przyszłości do tego, że osoby w kryzysach samobójczych będą to traktować tak jak w przypadku udaru mózgu czy zawału serca. ‘Nie siedzę w domu ponieważ się wstydzę, (że mam zawał serca), tylko idę do lekarza i szukam pomocy’.
  • Moim marzeniem jest, aby dla pacjenta, który ma depresję było oczywiste, że idzie do lekarza i się leczy. Tak samo jakby miał cukrzycę czy nadciśnienie.
  • Zachowania samobójcze często są związane z tym, że emocji jest tak dużo i są tak intensywne, że człowiek sobie z nimi nie radzi. Jakbyśmy byli bardziej świadomi problemu, to byśmy zapobiegali im wcześniej, nie czekali aż będzie się paliło. Jak się trochę pali, to gasimy. Jak nie umiemy sobie poradzić z gaszeniem pożaru, wołamy straż pożarną. Nie czekamy aż się wszystko spali.
  • Nasze działania zapobiegania samobójstwom polegają na tym, żeby mówić jak szukać pomocy, starać się angażować inne osoby, tworzyć siatkę pomocy. Nie czekać, tylko działać. Nie doprowadzić do sytuacji, że się już nie da zgasić pożaru.
  • Dlaczego osoby popełniają samobójstwo? Ponieważ są w kryzysach. Dlaczego są w kryzysach? Ponieważ sobie nie radzą z sytuacją. Samobójstwo jest ratunkiem w ich poczuciu i mając ograniczone postrzeganie, nie umieją dostrzec żadnego innego wyjścia.
  • Osoba, która ma depresję, problemy z zachowaniami samobójczymi, czuje, że jest sama, niepotrzebna, odłączona od systemu. To jest iluzja, ponieważ taka osoba nigdy nie jest odłączona od systemu. Ona jest głęboko w systemie, natomiast ona nie ma z tym systemem kontaktu.
  • Musimy mieć kulturę, która sprzyja życiu. Pewien rodzaj kultury, na który musimy wspólnie pracować, wspólnie tworzyć. Wtedy znacznie można ograniczyć samobójstwa. Należy kształtować kulturę w kierunku ochrony życia, ratowania go. Trzeba tak samo traktować zaburzenia psychiczne, depresję jak traktujemy choroby somatyczne.
  • Największym sukcesem w mojej pracy jest kiedy zdołam przebić się przez stygmę. Kiedy Pacjent zażywa leki psychotropowe, tak jak cukrzyk insulinę, bez stygmy.
  • Żyjemy w bardzo ciekawych czasach, na granicy przejścia z jednej kultury w drugą. Z kultury depresyjności, w kulturę gdzie psychoterapia, dbanie o siebie, jest modne i tym zwracamy uwagę innych.
  • Najważniejsze jest to żebyśmy bardziej podchodzili do psychiatrii jako do rodzaju rehabilitacji.
  • Samorozwój i wgląd w siebie, to jest trend, który będziemy obserwować. Trend przyszłości. Dlaczego? Ponieważ wszystkim się kiedyś męczymy. Przychodzą do mnie Pacjenci i mówią, że już są tak zmęczeni tym swoim chorowaniem, że chcieliby coś budować, krok po kroku. Dla mnie to jest rodzaj rehabilitacji.
  • Jesteśmy już w bardziej pozytywnych klimatach przyszłości. Koronowirus przyniósł nie tylko negatywne rzeczy, ale przyniósł nam też trochę rzeczy pozytywnych. Uświadomił nam konieczność zmiany, na wielu płaszczyznach. To jest zjawisko światowe. Na poziomie światowym jak i na poziomie indywidualnym, na poziomie jednostki. Uświadomił nam, że życie jest warte – dr n. med. Anna Baran.

Rozmawiamy także o:

  • Próbach samobójczych wśród młodzieży.
  • Roli mediów w informowaniu na temat samobójstw.
  • Zjawisku samobójstw w czasie pandemii koronawirusa.
  • Projekcie ELLPSE współfinansowanym przez program Erasmus i Unię Europejską – którego głównym celem jest utworzeniem programu edukacyjnego dla studentów w obszarze prewencji samobójstw.

Dane ze świata:

  • Każdego roku samobójstwo jest jedną z 20 głównych przyczyn zgonów na całym świecie.
  • Każdego roku ponad 800 000 ludzi odbiera sobie życie – to 1 osoba co 40 sekund.  
  • Na każde samobójstwo przypada około 135 osób, którzy cierpią z powodu utraty kogoś kogo znały lub jest dotkniętych przez to w inny sposób. To 108 milionów ludzi rocznie, których dotyczy zjawisko samobójstwa. 
  • Zachowania samobójcze obejmują samobójstwo, a także myśli samobójcze i próbę samobójczą. 

Źródło: The International Association for Suicide Prevention (IASP).

Źródło: (IASP).